Wat Apple Cider Vinegar ons vertelt over kwakzalverij

'Werken aan je gezondheid' is schoonheidsarbeid in een nieuw jasje

Op een zwak moment liet ik mij zo’n vijf jaar geleden influencen en kocht een fles apple cider vinegar. Ik weet niet meer wie de de azijn aanprees, en of de belofte een mooie huid of een slank lijf was, maar ik bestelde een fles en dronk een paar weken elke ochtend braaf een glas lauwwarm water met een scheutje van het spul. Bijzonder goor, en ik merkte geen enkel verschil – dus stopte ik er weer mee.

Sindsdien blijft apple cider vinegar terugkeren in mijn algoritme. Dan weer omdat het ‘de spijsvertering zou verbeteren’, dan weer ter voorkoming van een ‘glucose spike.’ Het spul zou, kortom, goed zijn voor mijn gezondheid. Ondertussen zijn de verkopers van deze appelazijn vrijwel onveranderd: wit, slank en met een stralende huid.

Werkt overigens wel prima in saladedressings

Apple Cider Vinegar is daarmee een perfecte titel voor de nieuwe (geweldige!) serie over een wellnessoplichter op Netflix. De hoofdpersoon, Belle Gibson, verzon een hersentumor en verkocht vervolgens aan miljoenen vrouwen de boodschap (en een app) dat ze zichzelf heelde met gezonde voeding (helaas, een waargebeurd verhaal).

Wat de serie zo goed laat zien, is waarom (voornamelijk vrouwen) vallen voor die boodschap. De doodzieke, bange vrouwen worden nauwelijks als mensen behandeld door chirurgen, die zich eerder gedragen als slagers dan als zorgverleners. Invasieve operaties, chemo – dat zijn de enige opties die de jonge vrouwen krijgen voorgeschoteld, ze hebben geen enkele keuze, verliezen volledig hun autonomie.

Mannen met kanker, zou je zeggen, krijgen dezelfde ellende voor hun kiezen – dus waarom zijn vooral vrouwen ontvankelijk voor de zweverige, alternatieve verhalen van wellness-oplichters als Belle Gibson?

Wat mij opviel tijdens de serie, en bij veel verhalen over vrouwen met kanker, is de nadruk op het verlies van schoonheid. Het shot van het hoofd dat kaal wordt, het beeld van de knappe jonge vrouw met een prothese – we hebben deze cliché’s zo vaak gezien, dat het ons nauwelijks meer opvalt. Ook in interviews met vrouwelijke beroemdheden met kanker ligt de nadruk al snel op de gevolgen van de medische ingrepen op hun lichamelijke voorkomen (de neus van Dieuwertje Blok, de arm van Lieke Marsman). Bijna niemand heeft het over de gewichtstoename (een gevolg van prednison) van de eveneens terminale presentator Martijn Krabbé.

Daarom is apple cider vinegar zo’n goed symbool voor wat er mis is met ‘wellness’: het is de plicht van vrouwen om mooi, jong en onbezoedeld te blijven, herverpakt in een ‘gezondheidsfolietje.’ Schaamteloos werken aan je uiterlijk – diëten om af te vallen, 8-stappen skincare, botox – is niet chique, beter verhul je de arbeid die je levert om aan het schoonheidsideaal te voldoen. En dus wordt ‘werken aan je gezondheid’ een verkapte vorm van het opbouwen van esthetisch kapitaal. Een gevaarlijk ontwikkeling, laat de Netflixserie zien.

Volgende keer weer lees-en luistertips!