De beste boeken over mentale gezondheid
Boeken over burn-out, de geschiedenis van de psychiatrie en vier Zeitgeistie romans
Feest! Ik ga een boek schrijven: In therapie – een portret van de moderne mens in crisis. Komend jaar zal ik mij onderdompelen in alle vormen van geestelijke heling, van paardencoaching tot Neuro Linguistic Programming. Om zo, hopelijk, tot nieuwe inzichten te komen over hoe Nederlanders in de psychische problemen zijn beland en daar, middels therapie, weer van hopen te genezen.
In deze nieuwsbrief houd ik je – uiteraard – op de hoogte en blijf ik lees-en luistertips delen over mentale gezondheid. Met deze editie: het jaar in (therapeutische) boeken.
In 2023 was het jaar waarin…
…De burn-out onder druk kwam te staan
In het najaar concludeerde onderzoekers dat wéér meer (jonge) mensen met overspanningsklachten thuiszitten – een groeiend probleem op de (toch al krappe) arbeidsmarkt. Tegelijkertijd zwengelde de discussie over het containerbegrip ‘burn-out’ verder aan (ik schreef er deze feature over in de Groene Amsterdammer).
Interessant zijn de verschillende perspectieven: psychiater Christiaan Vinkers pleit in zijn boek In de ban van burn-out voor meer onderzoek, want voor de diagnose burn-out ontbreekt nu wetenschappelijke consensus. Socioloog Mattias Van Hulle gebruikt in De burn-out paradox de moderne stressziekte om de tijdsgeest te duiden en neurowetenschapper Brankele Frank onderzoekt in Over de kop wat er in het lijf en hoofd gebeurt tijdens serieuze overspannenheid.
…De geschiedenis van de psychiatrie nieuw licht op modern lijden wierp
Elk tijdsgewricht heeft haar eigen mentale ziekten en bijbehorende behandelingen. Psycholoog Willem van der Does neemt de lezer mee in de geschiedenis van de psychiatrie, een reis langs de meest absurde behandelingen – van aderlating tot energetische heling. Hoewel de therapieën uit het verleden schokkend aandoen, zijn de verhalen in van der Does’ boek De magie van genezing soms verassend actueel.
Rachel Aviv tekent in Vreemden voor onszelf (goede vertaling van Albert Witteveen) de verhalen op van patiënten in verschillende culturen en laat zo zien hoe invloedrijk het dominante denken over mentale gezondheid is op hoe een individu betekenis geeft aan haar lijden.
Journalist Koos Neuvel beschrijft in De dwangbuis dé constante in de geschiedenis van de psychiatrie: de toepassing van dwang. Wanneer mag je een verward of irrationeel persoon opsluiten of dwingen om te eten? In de anorexiazorg is dwang onvermijdelijk, maar werkt vaak averechts – dwang vergroot immers controledrang.
Journalist Hadley Freeman publiceerde dit jaar een verslag van haar geschiedenis als anorexiapatiënt in de jaren negentig. Hadleys behandelingen – veelal in gesloten inrichtingen – berustten op talloze misverstanden over de ziekte. In Good Girls (verplicht leesvoer voor iedereen die te maken heeft met eetstoornissen) debunked de journalist deze mythes.
Tot slot: de tijdsgeest gespiegeld in vier heerlijke romans
Wellness, Nathan Hill. Zij werkt als placebo-onderzoeker, hij is kunstdocent. Zij wil aparte slaapkamers en naar seksfeesten, hij wil dat alles weer zoals vroeger wordt. Tussendoor verrast Hill de lezer met hilarische observaties over wellness-cultuur en leven in het digitale tijdperk.
Pineapple street, Jenny Jackson. Voor iedereen die Succession mist, of behoefte heeft aan een moderne Gossip Girl: deze roman is een absolute aanrader.
Yellow Face, R F Kuang. Dit boek heeft alles: een verpletterend plot, donkere humor en vileine cultuurkritiek. De arena is de uitgeverswereld in Amerika, met in de hoofdrol een mislukte schrijver die ten onder dreigt te gaan aan het succes van haar beste vriendin.
Good Material, Dolly Alderton. Een mislukte comedian wordt gedumpt door zijn vriendin en ontdekt dat terwijl hij jaren aanmodderde, zijn vrienden een volwassen leven hebben opgebouwd. Geen hoogstaande literatuur, wel vol heerlijke rake observaties (en stiekem een pleidooi voor acceptatie van de zelfstandige vrouw).
Wat waren jouw favoriete boeken van het jaar? Leuk als je jouw tips deelt! In het nieuwe jaar keert deze nieuwsbrief weer terug, tot die tijd: fijne dagen!
P.S. En dan zijn er ook genoeg boeken om je op te verheugen. In februari verschijnt Kapitalisme is seksisme, een filosofisch pamflet van Doortje Smithuijssen. In maart volgt de nieuwe roman van Philip Huff, Open, over hét gesprek van elke millennial: de open relatie. In april komt Rutger Bregman met het vervolg op De meeste mensen deugen, een pleidooi voor Morele ambitie. Alledrie de titels mocht ik meelezen, en zijn zeker de anticipatie waard.
P.P.S. Cadeaustress is real: de sociale frictie bij het geven en ontvangen van pakjes in december kan de nodige relationele angst opleveren. Om het geefritueel soepel te laten verlopen, stelde ik voor Volkskrant Magazine 25 cadeau-etiquette op.
P.P.P.S. Deze nieuwsbrief bevat affiliatelinkjes #supporteenschrijverkoopviadezenieuwsbrief