Botox tegen een depressie

Hoe faceyoga, botox en skincare therapietaal gebruiken om je producten te verkopen

Mar 05, 2025

Een vriendin appte me laatst: ‘Iedereen is aan de botox Lena. Zelfs de yogi’s.’ Ik ken niemand die botox gebruikt (De vriendin verkeert in andere sociale kringen dan ik. Zo zie je maar, hoe bepalend je directe omgeving is), en wordt op Instagram of TikTok ook zelden geconfronteerd met zulke verjongingsingrepen.

Tot dit filmpje op mijn FY-page opdook (meteen duidelijk met welke stemming ik mijn TikTokapp opende):

@doctor.yilmaz Ben je (ZWAAR) depressief? Gebruik dan….!?!?!?Botox #depressief #depressie #stress #stressrelief #botox #botulinum #doctor #dokter #frown #fyp #esthetischarts

Tiktok failed to load.

Enable 3rd party cookies or use another browser

Dit argument voor botox kende ik nog niet (wel: als medicijn tegen hoofdpijn). De theorie waarop deze marketing gebaseerd is – bijvoorbeeld het idee dat je van glimlachen gelukkiger wordt – is veelvuldig weerlegd.

Datzelfde argument kwam ik in een andere gedaante tegen bij een Amsterdams ‘biohacking centrum’ op de Prinsengracht, waar ik een les ‘faceyoga’ volgde (ofwel: natuurlijke botox, aldus de docent). Bij binnenkomst kreeg ik een kop verse collageenthee (een mix van funghi en gojibessen) om vervolgens anderhalf uur met een groepje vrouwen gezichtsoefeningen te doen ter verjonging van ons gezicht. Die oefeningen, luidde het devies, moesten we nu voor de rest van ons leven dagelijks doen – om de gevreesde veroudering tegen te gaan.

‘Het klinkt misschien oppervlakkig, elke dag tien minuten aan je uiterlijk werken. Maar eigenlijk gaat het om je mentale gezondheid. Je voelt je beter als je er goed uitziet,’ vertelde de Italiaanse docent (die er, voor haar leeftijd, inderdaad waanzinnig uitzag). Je frons zou verdwijnen, je blik opener worden en je gezicht symmetrischer.

*Influencers waren goed vertegenwoordigd*

Eerlijk: na de les voelde ik me helemaal zen en had ik spieren in mijn gezicht gebruikt waarvan ik het bestaan niet wist. Bovendien was het best grappig, met een groep onbekende vrouwen gekke bekken trekken.

Niks mis met gezichtsyoga dus, en het zal vast bijdragen aan lekker in je vel zitten. Maar de verstrengeling van twee idealen – jong en mooi zijn enerzijds, en een ‘goede mentale gezondheid’, anderzijds – stoort me. Alsof ouder worden noodzakelijkerwijs gepaard gaat met een verslechtering van je stemming (het tegenovergestelde is waar, hoe ouder hoe tevredener). Deze marketingtruc laat ook zien hoe mentale gezondheid een product geworden is, iets wat je kunt kopen met acht-stappen skincare (me-time!). En dat ‘mentaal gezond zijn’ tegenwoordig haast een plicht is, iets waar actief aan gewerkt dient te worden. Als niet met een therapeut of coach, dan wel met een cosmetisch chirurg of met een biohackingabonnement.

Lees-en kijkvoer

Hoe is het om chronisch ziek te zijn? Velen van hen moeten om hun ziekte heen leven (zoals schrijver Philip Huff, die in dit indringende essay zijn leven met een hartritmestoornis beschrijft) en zijn uren per maand kwijt aan doktersbezoeken, telefoontjes met ziekenhuizen, recepten ophalen – en daar vervolgens weer van moeten uitrusten. Chronisch ziek zijn is een dagtaak, een extra baan, bovenop het werk waar je al nauwelijks energie voor hebt. Dat managen van je haperende lichaam is voor gezonde mensen onzichtbaar en bijna onvoorstelbaar. Pas als je zelf het rijk der zieken betreedt, weet je hoeveel tijd en energie een slechte gezondheid kost. Goed nieuws dus, dat er, mede door long covid, meer aandacht komt voor die honderden duizenden mensen die leven met een chronisch ziekte.
Het is een groot raadsel: overal ter wereld (van rijke tot arme landen) keldert het geboortecijfer. Allerlei verklaringen doen de ronde: de huizenmarkt, hogere arbeidsparticipatie van vrouwen, klimaatverandering en oorlog, microplastic. Een journalist van the New Yorker reisde af naar de absolute koploper, het land waar kinderdagverblijven omgebouwd worden tot seniorenwoningen en de verkoop van hondenwagens die van de baby-variant voorbijstreeft: Zuid-Korea. Vijftig procent van de bewoners in Seoul woont alleen, en vrijwel alle stedelingen moeten er niet aan denken om zich voort te planten: “People hate kids here.” “They see kids and say, ‘Ugh.’ ” This ambient resentment finds an outlet in disdain for mothers. She said, “People call moms ‘bugs’ or ‘parasites.’
Ik las Vrij om de wereld te veranderen, een nieuwe biografie van filosoof Hannah Arendt. Arendts standaardwerk, On Totalitarianism, is met de opmars van autoritaire leiders actueler dan ooit, en de biograaf, Lyndsey Stonebridge, slaagt er goed in om Arendts ideeën naar deze tijd te vertalen. Wat ik zelf meenam van het boek was Arendts lef om écht zelf na te denken: zonder dogma’s, zonder ontzag. Als journalist ben ik gewend om altijd met bronnen te werken, en tijdens mijn studie filosofie leerde ik vooral de ideeën van grote denkers te reproduceren. Arendts werk en leven laat zien hoe waardevol (en noodzakelijk) het is om de tijd en de ruimte te nemen om te denken, en het denken zien als volwaardige activiteit (en: je niet laten belemmeren door schroom of schaamte daarvoor).
Ik dacht aan Arendt toen ik met een date in Foam stond, voor het werk van Saul Leiter. Toen ik net filosofie studeerde, bezocht ik ook al een tentoonstelling van de Joodse fotograaf, en was destijds diep onder de indruk (zoals kunstervaringen dat kunnen zijn, als je jong bent) van zijn schilderachtige stillevens van New York. Leiter, las ik nu op een bordje in Foam, werd eerst uitgelachen om zijn kleurenfoto’s (men vond dat destijds niet chique). Uiteindelijk werd hij pas in 2006, bij het uitgeven van het boek Early Colour, met terugwerkende kracht uitgeroepen tot straatfotograaf van de vorige eeuw. Zelfstandig nadenken, en handelen – het levert niet alleen een morele samenleving op (zoals Arendt bepleit), maar ook lichte, eigenzinnige kunst.
Absoluut cultureel hoogtepunt van mijn week was de film Caught by the Tides van Chinese regisseur Jia Zhang-ke. Denk: Nokia’s, verlaten fabrieken waarin jonge Chinezen deinen op 90’s acid-muziek, heel veel sigaretten, verloederde dorpen, dans-en zangoptredens voor lege zalen. En: een haast onnavolgbaar liefdesverhaal dat de kijker uiteindelijk onder begeleiding van die pompende elektronische beats naar het heden voert.